Pojęcie niewypłacalności, zmiany od dnia 1 stycznia 2016r

Z dniem 1 stycznia 2016r. weszły w życie zmiany do przepisów dotyczących prawa upadłościowego w zakresie pojęcia niewypłacalności, zawartego w art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (dalej: Ustawa).

Po pierwsze, niewypłacalność dłużnika powiązana została, w art. 11 ust. 1 Ustawy, z utratą zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Utrata wskazanej zdolności w rozumieniu Ustawy następuje w momencie, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza okres trzech miesięcy.

Następnie, ustawodawca określił, iż niewypłacalność następuje również wtedy, gdy zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, do którego, zgodnie z art. 11 ust. 3, nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości. Jednakże wymaganym jest, aby stan, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku dłużnika, utrzymywał się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Do wskazanych powyżej zobowiązań pieniężnych nie wlicza się zobowiązań przyszłych (w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym) oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, o których mowa w art. 342 ust. 1 pkt 4 Ustawy, a więc mieszczących się w czwartej kategorii należności podlegających zaspokojeniu z funduszów masy upadłości. Wskazana kategoria czwarta obejmuje należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.

W nowym stanie prawnym w treści art. 11 Ustawy, znajdziemy domniemanie, iż zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, wtedy gdy zgodnie z bilansem, suma jego zobowiązań przekracza wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Z powyższego bilansu zobowiązań wyłączyć należy rezerwy przeznaczone na zobowiązania oraz zobowiązania wobec jednostek powiązanych.

Jednakże powinno się wskazać, iż na podstawie ust. 6 omawianego przepisu, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.

Podkreślić należy, iż przepis art. 11 Ustawy ma zastosowanie do spółek osobowych (określonych w Kodeksie spółek handlowych), w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem jest osoba fizyczna, jedynie w ograniczonym zakresie tj. w uregulowaniach ust. 1 oraz 1a.

Doprecyzowanie pojęcia niewypłacalności przez ustawodawcę jest niezwykle istotne z uwagi na to, iż stan niewypłacalności dłużnika jest podstawą do ogłoszenia upadłości. Ponadto, normuje właściwy czas do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego, co z kolei może m.in. uchronić członka zarządu od odpowiedzialności wynikającej z art. 299 Kodeksu spółek handlowych, a więc odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.