Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – kiedy jest możliwe i jak skutecznie się odwołać?

Rozdział Prawa Zamówień Publicznych („PZP”) zawierający przepis o unieważnieniu postępowania rozpoczyna się od przepisu, który wskazuje, jak może zakończyć się postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego.  

Art. 254 PZP przewiduje, że postępowanie kończy się albo (i) zawarciem umowy albo (ii) unieważnieniem postępowania.  

Unieważnienie postępowania może nastąpić na jego różnych etapach.  

Kiedy można unieważnić postępowanie zamówienia publicznego?

Przesłanki unieważnienia obligatoryjnego przewiduje art. 255 PZP. Zgodnie z tym przepisem, zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli: 

1. nie złożono wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo oferty; 
2. wszystkie złożone wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo oferty podlegały odrzuceniu; 
3. cena lub koszt najkorzystniejszej oferty, lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny lub kosztu najkorzystniejszej oferty; 
4. w przypadkach, w których zamawiający wzywa wykonawców by złożyli dodatkowe oferty, zostały złożone oferty dodatkowe o takiej samej cenie lub koszcie; 
5. wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć; 
6. postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego; 
7. wykonawca nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub uchylił się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, z zastrzeżeniem, że w takiej sytuacji zamawiający ma możliwość dokonać ponownego badania pozostałych ofert i wybrać ofertę najkorzystniejszą; 
8. w trybie zamówienia z wolnej ręki negocjacje nie doprowadziły do zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. 

Ponadto, Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia odpowiednio przed upływem terminu do składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo przed upływem terminu składania ofert, jeżeli wystąpiły okoliczności powodujące, że dalsze prowadzenie postępowania jest nieuzasadnione (art. 256 PZP). 

Co więcej, zgodnie z art.  310 PZP, Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli środki publiczne, które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane, a możliwość unieważnienia postępowania na tej podstawie została przewidziana w: 

1. ogłoszeniu o zamówieniu – w postępowaniu prowadzonym w trybie podstawowym albo partnerstwa innowacyjnego, albo 
2. zaproszeniu do negocjacji – w postępowaniu prowadzonym w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki. 

Ponadto, zgodnie z art.  257 PZP, Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli środki publiczne, które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane, a możliwość unieważnienia postępowania na tej podstawie została przewidziana w: 

1. ogłoszeniu o zamówieniu – w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, partnerstwa innowacyjnego albo 
2. zaproszeniu do negocjacji – w postępowaniu prowadzonym w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki. 

Zgodnie z art. 258 PZP, Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia: 

1. jeżeli liczba wykonawców, którzy złożyli niepodlegające odrzuceniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu jest mniejsza niż minimalna liczba wykonawców określona w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia, których zamawiający zamierzał zaprosić do składania ofert, ofert wstępnych albo dialogu konkurencyjnego; 
2. jeżeli liczba niepodlegających odrzuceniu ofert wstępnych lub ofert, które podlegają negocjacjom albo liczba rozwiązań przedstawionych przez wykonawców podczas dialogu konkurencyjnego jest mniejsza niż minimalna liczba określona w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia; 
3. jeżeli liczba ofert niepodlegających odrzuceniu, które podlegają negocjacjom na ostatnim etapie jest mniejsza niż 2; 
4. jeżeli wpłynęły mniej niż dwie oferty lub mniej niż dwa wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, niepodlegające odrzuceniu. 

O unieważnieniu postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający zawiadamia równocześnie wykonawców, którzy złożyli oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub zostali zaproszeni do negocjacji – podając uzasadnienie faktyczne i prawne. Zamawiający udostępnia niezwłocznie informacje na stronie internetowej prowadzonego postępowania. 

Art.  259 PZP stanowi, że jeżeli zamawiający dopuścił możliwość składania ofert częściowych, do unieważnienia w części postępowania o udzielenie zamówienia stosuje się przepisy art. 255-258. 

 W przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w tym postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty (art. 261 PZP). 

Wykonawcy mogą również złożyć odwołanie na unieważnienie postępowania, jeśli uważają, że nie było ono zasadne. Na gruncie poprzedniej ustawy PZP wykonawcy mogli skarżyć unieważnienie tylko w postępowaniach, w których wartość przekraczała ustawowe progi. Obecnie można składać odwołania na unieważnienie bez względu na wartość zamówienia. 

Wykonawca powinien kontrolować działania zamawiającego dotyczące unieważnienia postępowania tak, by odpowiednio chronić swoje interesy. 

Decyzja o złożeniu odwołania zależy od stanu faktycznego danej sprawy i dowodów dostępnych Wykonawcy. 

Kancelaria KKP zachęca do kontaktu z prawnikami celem omówienia zasadności złożenia odwołania na unieważnienie postępowania.  

W sprawie kluczowy jest czas. Od pojawienia się informacji na stronie i poinformowania wykonawcy biegnie termin na złożenie odwołania. W takiej sytuacji niezwłocznie trzeba skontaktować się z prawnikiem i omówić sprawę, by: (i) nie utracić możliwości złożenia odwołania na skutek upływu terminu; (ii) dać sobie i prawnikowi czas na analizę sprawy i zebranie dowodów.  

Podjęcie decyzji o złożeniu odwołania w oparciu o rzeczową analizę i dowody jest opłacalne dla wykonawcy. Pozwala podjąć mu decyzje biznesowe w oparciu o fakty i wiedzę ekspercką prawnika.   

Odwołanie musi zostać skierowane do Krajowej Izby Odwoławczej i musi zawierać zarzuty wobec działań lub zaniechań zamawiającego.  

Wysokość opłat od odwołania zależna jest od wartości danego przetargu. W sprawie szczegółów, zachęcam do kontaktu: https://kkplegal.pl/kontakt/.  

Bartosz Kurzyniewski
adwokat